دومین نشست کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران در دوره دوم، با اعضا و فعالان اقتصادی از بخش کشاورزی برگزار شد. محور بحث و بررسی‌ها در این جلسه، صادرات محصولات کشاورزی و غذایی طی سال گذشته و نیز مدت چهار ماهه نخست سال جاری بود.
به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، در ابتدای این نشست گزارشی در رابطه با وضعیت صادرات این بخش و راهکارهای توسعه‌ای برای رونق و افزایش صادرات محصولات غذایی و کشاورزی ارائه شد.
بر اساس این گزارش، ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از ۵.۶ میلیارد دلار در سال ۹۴ به ۵.۷ میلیارد دلار در سال ۹۵ رسید و به این ترتیب سهم این گروه از کل صادرات غیرنفتی کشور در سال گذشته به حدود ۱۳ درصد رسیده است.
همچنین تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به لحاظ ارزشی حدود ۱۶ درصد بهبود یافته است. این در حالی است که در سال ۹۵، صادرات اقلامی مانند پسته، زعفران، خرما، سیب و محصولات لبنی و شیرینی و شکلات افزایش و صادرات مرکبات کاهش یافته است. در مدت چهار ماهه ابتدای سال جاری نیز صادرات پسته، انگور خشک کرده، گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی و سیب کاهش و صادرات زعفران، لبنیات و انار افزایش یافته است.
بر اساس گزارش کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران، به نقل از کاوه زرگران، صادرات پسته در سال ۱۳۹۵، بیش از ۱۳۸ هزار تن بوده که نسبت به سال قبل ۸ هزار تن، معادل ۶ درصد، افزایش یافته است. صادرات این محصول طی مدت چهار ماهه ابتدایی سال جاری نیز ۱۶.۶۶ هزار تن و به ارزش حدود ۱۷۳ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۲ هزار تن و معادل ۴۲ درصد به لحاظ وزنی و در حدود ۱۰۰ میلیون دلار به لحاظ ارزشی کاهش یافته است.
صادرات زعفران نیز طی سال گذشته به بیش از ۱۵۲ تن و ارزش بیش از ۲۰۸ میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن بیش از ۳۳ درصد به لحاظ وزنی و ۲۶ درصد به لحاظ ارزشی افزایش داشته است. در این گزارش تصریح شده است که در طول ۱۰ سال اخیر، بیشترین میزان صادرات زعفران مربوط به سال ۱۳۹۳ و به میزان حدود ۱۵۸ تن بوده است. صادرات این محصول طی مدت چهار ماهه ابتدایی امسال نیز ۵۸.۲۸ تن و به ارزش حدود ۷۸ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۵ درصد به لحاظ وزنی و ۱۵ درصد به لحاظ ارزشی افزایش داشته است.
بر اساس گزارش کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران، صادرات محصولات لبنی نیز طی سال گذشته افزایش داشته به طوری که در این سال، ارزش صادرات فرآورده‌های لبنی و بستنی بیش از ۷۷۳ میلیون دلار بود.
صادرات این بخش در چهار ماهه امسال نیز از لحاظ وزرنی ۱۵۳ هزار تن و به ارزش ۲۶۴ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳ درصد به لحاظ وزنی و ۲۹ درصد به لحاظ ارزشی افزایش یافته است.
همچنین در این گزارش به بسته‌های تشویقی صادرات محصولات غذایی و کشاورزی از سوی دولت نیز اشاره شد. بر مبنای بسته توسعه صادرات سال ۱۳۹۵، آن دسته از صادرکنندگان کالا که موفق به افزایش صادرات خود در این سال نسبت به سال ۹۴ شده اند یا برای اولین بار اقدام به صادرات کرده‌اند، متناسب با میزان افزایش صادرات خود بین ۰.۵ تا ۳ درصد از جایزه صادراتی بهره‌مند خواهند شد.
این در حالی است که منابع پیش‌بینی شده شامل صندوق توسعه ملی، منابع بانکی و منابع بودجه‌ای برای توسعه صادرات را در بر می‌گیرد.
همچنین در این گزارش به موانع موجود بر سر راه صادرات محصولات کشاورزی و غذایی اشاره شده که مهمترین آن، عدم شناخت بازارهای صادراتی، عدم اطلاع از تحرکات رقبا، تنوع کم بازارهای صادراتی، ضعف برندسازی، محدودیت‌ها و موانع داخلی و نیز شرایط و عوامل تولید نظیر قیمت تمام شده بالا در داخل است.
همچنین در این گزارش به راهکارهای توسعه و رونق در صادرات محصولات کشاورزی و غذایی پرداخته شده است. به این ترتیب، اجرایی شدن ماده ۳۳ قانون برنامه ششم و تخصیص حداقل ۲۰ درصد منابع صندوق‌های حمایت از بخش کشاورزی جهت تسهیلات برای صادرات این بخش، اختصاص بودجه مناسب برای توسعه صادارت این بخش، کاهش محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها در صادرات، واگذاری امور اجرایی حوزه صادارت غیرنفتی به تشکل‌های تولیدی و صادراتی و نیز تشکیل شورای عالی توسعه صادرات غیرنفتی مهمترین آن اعلام شده است.
پرداخت ۳۰ میلیارد تومان یارانه صادراتی در سال ۹۵
در این نشست همچنین معاون دفتر امور صنایع وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه مشکلاتی در تامین مشوق‌های صادراتی برای بخش کشاورزی وجود دارد، از بررسی راهکارهای دیگری برای اعطای این بخش از مشوق‌ها خبر داد.
مجید اسدالهی افزود: پیشنهاداتی از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای مشوق‌های صادراتی تعیین و میزان و رقم هر یک از بخش‌ها نیز مشخص شده است.
نماینده سازمان توسعه تجارت در کارگروه مالیات بر ارزش افزوده نیز در این جلسه، از مکاتبه با استان‌های سراسر کشور برای اعلام اسامی مودیانی که از محل برگشت مالیات بر ارزش افزوده، بستانکار هستند خبر داد و گفت: تاکنون ۷۰ مودی طی دو ماه گذشته شناسایی شده‌اند که اسامی آنان از طرف سازمان توسعه تجارت در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار گرفته است.
سعید اروجی در عین حال افزود: با این حال پاسخ نامه سازمان توسعه تجارت از سوی سازمان امور مالیاتی داده نشده است. به‌رغم نامه‌نگاری‌های متعدد، سازمان توسعه تجارت ایران هنوز موفق نشده است که برای یارانه‌ها و مشوق‌های صادراتی بخش کشاورزی و غذایی بودجه بگیرد.
به گفته وی، در سال ۹۵، حدود ۳۰ میلیارد تومان و در سال قبل از آن نیز ۲۳ میلیارد تومان یارانه صادراتی پرداخت شده است.
افسوس برای بازار از دست رفته روسیه و قطر
رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران نیز طی سخنانی، به فرصت‌های طلایی پیش آمده طی سال گذشته برای صادرات محصولات کشاورزی ایران اشاره کرد و گفت: متاسفانه برای تصاحب بخش عمده‌ای از بازار غذایی روسیه بسیار منفعلانه در کشور عمل شد و هیچ دستاوردی نداشتیم و این در حالی است که صادرات محصولات کشاورزی و غذایی ایران به این کشور حتی به کمتر از نصف نیز تقلیل یافته و از حدود ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۹۱ به محدوده ۲۲۰ میلیون دلار در سال ۹۵ رسیده است.
کاوه زرگران افزود: بازار صادراتی قطر نیز به دنبال اتفاقات اخیر در حوزه مناسبات این کشور با کشورهای عربی، فرصت مناسبی را پیش روی صادرات غیرنفتی ایران به ویژه در حوزه محصولات کشاورزی و غذایی قرار داد اما کشور این فرصت را نیز از دست داد که این مسائل به دلیل عدم وجود زیرساخت مناسب و برنامه مدون صادراتی است.
رئیس کمیسون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران گفت: در مورد بازار روسیه مشکلات برای صادرکنندگان ما همچنان باقیست و اقدامات صورت گرفته نتیجه عملیاتی نداشته‌اند، تا جایی که صادرکننده بخشی از هزینه‌های دولتی را نیز برای صادرات به روسیه پرداخت می‌کند.
کاوه زرگران نیز مشکل بازگشت پول به صادرکنندگانی ایرانی را به عنوان یکی از موانع بر سر راه صادرکنندگان مطرح کرد و گفت: صادرکنندگانی که در روسیه فعال هستند، ارز حاصل از صادرات خود را به سختی به کشور باز می‌گردانند.
وی در ادامه توضیح داد: صادرکنندگان در هنگام دریافت ارز خود از بانک در ایران، به صرافی انحصاری بانک معرفی میشوند و صرافی نیز ارز صادرکنندگان را حدود ۱۷۰ تومان زیر قیمت یوروی روز ارز را به آنها تحویل می‌دهد که این اقدام سود صادرکننده را از بین می‌برد که این سوء استفاده‌ای از شرایط صادرکنندگان محسوب می‌شود.
رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران همچنین گفت: یکی از انتظارات بخش خصوصی از وزارت جهاد کشاورزی در دولت دوازهم این است که در مورد محصولاتی که از گندم تولید می‌شود، یارانه‌هایی در نظر بگیرد که باعث می‌شود اشتغال نیز رونق بیابد.
زرگران افزود: همچنین قیمت تمام شده تولید روغن خوراکی در داخل کشور بالاست و دولت باید برای صادرات آن یارانه تخصیص دهد تا بتوانیم به بازارهای صادراتی خوبی که در اطراف کشور وجود دارد، صادرات داشته باشیم.
برنامه‌های صادراتی شعاری است
رییس انجمن افزودنی‌ها نیز طی سخنانی، یکی از دلایل ایجاد معضل برای صادرات غیرنفتی به ویژه در حوزه کشاورزی و صنایع غذایی را، بیان شعارها بدون عمل عنوان کرد.
پرویز جهانگیری به کشور ترکیه و برنامه‌های صادارتی و حمایتی این کشور اشاره کرد و افزود: صادرکنندگان بخش‌های مختلف ترکیه در ابتدای هر سال برنامه‌ها و اهداف صادارتی خود را با دولت این کشور در میان می‌گذراند و نقدینگی مورد نیاز برای تحقق اهداف صادراتی را با بهره ۴ درصد از دولت دریافت می‌کنند و در پایان سال صادرکنندگان ترکیه علاوه بر تسویه نقدینگی دریافت شده، به میزان ۱۴ درصد ارزش صادراتی خود دریافت می‌کنند.
به گفته وی، در ایران هیچ‌گونه حمایتی از صادرات غیرنفتی صورت نمی‌گیرد و این در حالی است که موانع و مشکلات زیادی نیز پیش روی فعالان این عرصه وجود دارد.
تاکید بر حضور در شورای عالی صادرات
اسداله عسگراولادی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، گفت: صادرکنندگان از سازمان توسعه تجارت انتظار برنامه‌ریزی دقیق صادرات کشور را دارند. اینکه کشاورزان چه محصولاتی را با هدف صادارت به کدام بازارها، کاشت کنند در حالی که چنین استراتژی اصلا وجود ندارد.
وی به حضور دائمی نمایندگان بخش خصوصی و کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران در شورای عالی صادرات کشور تاکید کرد و تلاش برای ایجاد برنامه مدون و استراتژی صادرات کشور را ضروری دانست.
کمک به صادرکنندگان برای استرداد مالیات بر ارزش افزوده
معاون دفتر فنی و اعتراضات مودیان سازمان امور مالیاتی نیز در خصوص استراداد مالیات بر ارزش افزوده به صادرکنندگان توضیحاتی داد. حجت‌الله مولایاری با بیان اینکه این موضوع در قانون مالیات بر ارزش افزوده به صراحت تاکید شده است، گفت: طی سال گذشته دستورالعمل‌هایی برای تسهیل هر چه بیشتر این موضوع از سوی سازمان امور مالیاتی کشور صادر شده است.
وی افزود: مودیانی که در این زمینه همچنان دچار مشکل هستند می‌توانند مستندات خود را در اختیار معاونت دفتر فنی مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی برای رسیدگی قرار دهند.
تحقق هدفگذاری های صادراتی
نماینده دفتر اداره کل صنایع غذایی و دارویی و بهداشتی وزارت صنعت، معدن و تجارت هم در این جلسه گزارشی از صادرات صنعت غذا که از سوی این دفتر پایش شده است ارائه داد.
هما الوندی با بیان اینکه هدفگذاری صادرات صنایع غذایی کشور برای سال ۱۳۹۵، به میزان ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بود گفت: از این میزان ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار صادرات محقق شده کشور داشته است.
وی افزود: هدفگذاری برای صادرات بخش غذایی کشور طی سال جاری نیز ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار است که در مدت چهار ماهه ابتدای امسال حدود ۸۸۷ میلیون دلار صادرات غذایی از کشور صورت گرفت که نشان می‌دهد تا حدود زیادی برابر برنامه پیش رفته‌ایم.
اخلال دلالان ایرانی در بازار روسیه
دبیر انجمن صنفی صنایع لبنی کشور نیز با اشاره به عدم موفقیت برنامه‌ها و اهداف صادراتی به بازار روسیه گفت: باید از طریق همکاری دستگاه‌های دولتی با اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه باید با اتحادیه‌های غذایی و کشاورزی روسیه، قراردادهای کلان منعقد شود.
به گفته رضا باکری، طی سال‌های گذشته تنها دلال‌ها و واسطه‌ها برای صادرات کالا به بازار روسیه به سراغ تولیدکنندگان داخلی آمده‌اند که از تولیدکننده ارزان خرید کرده و در روسیه گران فروخته‌اند.
وی افزود: چندی پیش از سوی وزارت امور خارجه نامه‌ای صادر شد مبنی بر اینکه صادرکنندگان ایرانی موجب اخلال در بازار روسیه شده‌اند در حالی که صادرکنندگان ایرانی نتوانسته‌اند در این بازار حضور موفقی داشته باشند و این دلالان هستند که موجب اخلال در این بازار شده‌اند.
احیای یارانه حملونقل
نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران نیز در خصوص مباحث مطرح شده از سوی رییس انجمن صنفی صنایع لبنی ایران، گفت: هدفگذاری برای صادرات به روسیه و نظارت بر آن باید در داخل کشور و از سوی نهادهای دولتی و بخش خصوصی صورت بگیرد.
سعیدی افزود: سازمان توسعه تجارت ایران موضوع تخصیص یارانه به بخش حملونقل دریایی را جدی بگیرد تا موضوع کاهش هزینه‌های حملونقل و ترانزیت محصولات صادراتی به روسیه اتفاق افتد.
کاوه زرگران در پایان با اشاره به گزارش اقلام صادراتی ارائه شده، گفت: گزارش فوق نشان‌دهنده آن است که سیاست تخصیص یارانه صادراتی مثبت عمل کرده است و کالاهایی که از این یارانه بهره گرفته‌اند، افزایش صادرات قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند.
