در روزهای اخیر وزارت صنعت از رشد ۱۱.۶ درصدی صدور پروانه بهره‌برداری صنعتی ایجادی و توسعه‌ای در هشت ماه گذشته نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داده است. فعالان بخش خصوصی رونق بخش‌هایی از صنعت در دوره شیوع کرونا و بالا رفتن قیمت ارز را از دلایل موثر این اتفاق می‌دانند.
در آمارهای اخیر وزارت صنعت، معدن و تجارت آمده است: «در هشت‌ماهه امسال چهار هزار و ۵۶۵ فقره پروانه بهره‌برداری صنعتی ایجادی و توسعه‌ای در کشور صادر شده است؛ این تعداد پروانه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد ۱۱.۶ درصدی داشته است.» با شیوع ویروس کرونا در ۱۰ ماه گذشته آمارهای جهانی نشان از رکود و تورم اقتصادی دارد، از طرف دیگر تحریم‌ها، نوسان قیمت ارز و کمبود مواد اولیه کارخانه‌ها در ایران باعث شده بود که بسیاری از فعالان اقتصادی از وضعیت نابسامان صنایع گله‌مند باشند. حالا در گزارش که خبرگزاری ایرنا به استناد از آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت، منتشر کرده، درخواست مجوز برای فعالیت صنعتی در ایران نسبت به سال قبل رونق داشته است.
ابوالفضل روغنی گلپایگانی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» درباره رشد صدور مجوزهای صنعتی می‌گوید: آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت دقیق است؛ مجوزهایی به این تعداد صادر شده است و من قبلاً این آمارها را دیده‌ام. باید به این نکته توجه داشته باشیم که بیماری کرونا به همه کسب‌وکارها آسیب نزده است؛ اتفاقاً خیلی از کسب‌وکارها نسبت به گذشته خود خیلی رونق داشته‌اند. البته کسب‌وکارهایی مثل گردشگری، هتلداری، حمل‌ونقل هوایی و زمینی، نساجی‌ها، فرش‌فروشی‌ها و تولید کیف و کفش آسیب دیده‌اند. ولی صنایع شوینده، آرایشی-بهداشتی، تولید الکل و ماسک خیلی خوب کار می‌کنند.
روغنی گلپایگانی درباره تأثیر نوسانات ارز و کمبود مواد اولیه بر صنعت می‌گوید: افزایش قیمت نرخ ارز به‌هیچ‌وجه به ضرر صنعت کشور نبوده است؛ اشکالی که به نرخ ارز گرفته می‌شود نوسانات بازار ارز و چند نرخی بودن آن است. نرخ بالای ارز توانسته جلوی واردات بی‌رویه را بگیرد و درنتیجه در این شرایط تولید داخل رونق بیشتری داشته است. قبلاً با دلار ارزان کالای خارجی به کشور وارد می‌شد اما الآن به دلیل گرانی ارز تولید داخلی انتخاب اول مردم شده است. صنعت به معنای اخص کلمه در دوره کرونا رونق خوبی داشته است. آنچه بخش خصوصی و صنعت از آن گله دارد نه قیمت ارز که دستورالعمل‌های خلق‌الساعه و محدودیت‌هایی سلیقه‌ای در روند صادرات و واردات مواد اولیه است.
حسن فروزان‌فرد، نایب‌رئیس کمیسیون توسعه پایدار، آب و محیط‌زیست درباره آمارهای منتشر شده به «پایگاه خبری اتاق ایران» می‌گوید: من ترجیح می‌دهم موضوع را از زاویه شفافیت بررسی کنم، انتشار به‌روز آمار و اطلاعات زمینه را برای شفافیت فراهم می‌کند. در لایحه قانون جامع شفافیت به موضوع آمار و کیفیت و جزئیات آن تأکید کافی شده است. مثلاً هر دستگاهی باید درخواست‌هایی ارائه شده از طرف مردم، تاریخ دقیق آن، روند بررسی، نوع مشکلات و درخواست‌ها و بقیه موارد را منتشر کنند. این کمک می‌کند تا شناخت دقیق‌تری از روند بروکراسی، گره‌ها و وضعیت کار داشته باشیم. اما آماری که توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر شده از هیچ جنبه‌ای قابل‌تحلیل و ارزیابی نیست، بلکه ناقص هم هست.
او ادامه می‌دهد: ما با این آمار اصلاً نمی‌دانیم که باید از شرایط رشد خوشحال باشیم یا ناراحت؛ این رشد در چه بخش‌هایی و هر بخش با چه سهمی انجام شده است. این آمارها فقط کلی‌گویی است و تا زمانی که جزئیات آن در اختیار ما نباشد نمی‌توانیم ارزیابی دقیقی از صنعت کشور و حتی رشد و کیفیت رشد آن داشته باشیم. آیا این گردش کار وزارت صنعت، معدن و تجارت است یا اینکه وزارت صنعت به درخواست‌های عقب‌افتاده رسیدگی کرده است؟ آمار باید شفاف، دقیق و مستند باشد.
فروزان‌فرد می‌گوید: ما اصلاً نمی‌دانیم رونق در چه حوزه‌ای رخ داده است؛ اصل صدور مجوز و مکانیسم‌های موجود دستاورد موردنظر قانون‌گذار را به همراه ندارد. مجوزهای صادر شده نمی‌تواند مشکلات حوزه صنعت را حل کند؛ این مجوزها با کدام بررسی و تطبیق آمایش سرزمین صورت گرفته است؟ ما بارها درباره اهمیت آمایش سرزمین گفته‌ایم. مثلاً مجوز متعدد برای تولید فرش ماشینی که در یک بازه زمانی به‌وفور صادر شده بود به معنای رونق نیست، یا مجوزهایی که در صنایع غذایی برای تولید بخشی از کالاها صادر می‌شود به معنای رونق نیست. اتفاقاً این به معنای شلختگی دستگاه اجرایی است که بدون بررسی پتانسیل‌های منطقه، اقدام به صدور مجوز می‌کند.
او تأکید می‌کند: مجوزها برای راهنمایی و ریل‌گذاری درست صنعت بود اما ما سابقه مثبتی از دستگاه اجرایی در این حوزه ندیده‌ایم. این شکل از آمارگیری هیچ کمکی به روند توسعه صنعت نمی‌کند و نمایانگر توسعه هم نیست. این افراد کی درخواست مجوز داشته‌اند و چه مدتی صبر کرده‌اند و درنهایت بعد از دریافت مجوز به چه مسیری خواهند رفت و گروه‌های مشابه آنها چه کرده‌اند؟ این‌ها همان چیزی است که اگر به آن پاسخ مستندی داشته باشیم شاید بتوانیم از روند توسعه صنعتی در کشور بگوییم.
مهدی پورقاضی، فعال حوزه صنعت نیز به «پایگاه خبری اتاق ایران» می‌گوید: اتفاق‌هایی که در حوزه صنعت رخ داده، نشان می‌دهد که بخش‌های مختلفی از صنعت در یک سال اخیر رشد جدی داشته‌اند. البته کرونا به بخشی از صنایع و کلان اقتصاد هم آسیب جدی وارد کرده است. از زمانی که خبر تولید واکسن کرونا منتشر شده، بورس‌های بین‌المللی نرخ رشد را نشان می‌دهند ولی در ایران تحلیل وضعیت کمی پیچیده است. زمانی که بورس دنیا قرمز بود در اینجا شاخص‌ها رشد عجیبی را تجربه می‌کردند. اما به‌هرحال در دوره شیوع ویروس کرونا صنایعی که مرتبط با بهداشت و درمان مردم بودند، رشد خوبی را تجربه کردند. صنایع آی‌سی‌تی، استارتاپ‌ها و برگزاری وبینارها و غیره در این دوره رشد خیلی خوبی داشتند؛ فروشگاه‌های مواد غذایی، صنایع غذایی رشد خوبی داشتند. اما صنایع سنتی، توریسم، گردشگری، حمل‌ونقل و صنایع لوکس در دوره کرونا دچار رکود جدی شدند. من البته درباره صحت‌وسقم این آمارها نمی‌توانم چیزی بگویم ولی صنعت ایران در شکل کلان خود وضعیت نامناسبی را تجربه می‌کند و این در صنایع سنتی شدیدتر است.
