نمایندگان بخش خصوصی در حالی میزبان وزیر امور خارجه بودند که پیش از این، بارها و بارها به خاطر دستیابی به توافق هسته‌ای پس از دو سال مذاکرات سخت و نفس‌گیر از او همکارانش در تیم مذاکره‌کننده به نیکی یاد کرده بودند. چرا که فعالان بخش خصوصی، بیش از همه، گشایش‌های کوچک و بزرگ حاصل از امضای برجام را درک کرده‌اند.
در نشست اعضای هیات نمایندگان اتاق تهران با محمدجواد ظریف، علاوه بر تقدیر از تلاش او، سوالاتی نیز در مورد آینده برجام و مشکلات موجود و نحوه حل آن از سوی فعالان اقتصادی مطرح شد که وزیر امور خارجه نیز به آن پاسخ داد.
برجام افتخار کشور است
در ابتدای این نشست رئیس اتاق تهران به دو اتفاق تلخی اشاره کرد در هفته‌های گذشته رخ داد و تمامی مردم را متاثر کرد. مسعود خوانساری گفت: نخستین واقعه تلخ درگذشت ناگهانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که همه را بهت زده کرد؛ ایشان سرمایه بزرگی برای کشور ما بود و بدون شک کسی نمی‌تواند جای ایشان را پر کند اما امیدواریم راه ایشان ادامه پیدا کند و ما هم بتوانیم از صبر و بزرگواری این بزرگمرد درس بگیریم.
خوانساری دومین رخداد تاثربرانگیز و ناگوار را حادثه پلاسکو عنوان کرد که طی آن تعدادی از هموطنان و آتش‌نشانان فداکار و جان برکف کشورم جان خودشان را در این آتش‌سوزی که منجر به ویرانی ساختمان شد، از دست دادند. او گفت: با نهایت غم و اندوه این حادثه را به مردم و به ویژه خانواده شهدای آتش‌نشان و جان‌باختگان تسلیت می‌گوییم. اما مهم‌تر این که مسئولان باید برای مدیریت بحران چاره‌ای اساسی بیندیشند. توجه کنیم زمانی که یک ساختمان ۱۵ طبقه آتش گرفت همه مسئولان کشور از جمله مقام معظم رهبری، رئیس‌جمهور، وزرا و… همگی درگیر آن شدند حالا اگر خدای نکرده یک زلزله چند ریشتری در تهران رخ بدهد واقعا چه اتفاقی خواهد افتاد ؟ به اعتقادم این وظیفه همه مسئولان و خود ماست که از هم‌اکنون به فکر چاره و تدبیر باشم و این مساله را بسیار جدی بگیریم. ما باید آماده هر گونه بحران احتمالی باشیم.
رئیس اتاق تهران در ادامه به برگزاری مراسم ۱۳۳ سالگی اتاق تهران و تجلیل از کارآفرینان و پیشکسوتان عرصه تولید و تجارت کشور با اعطای نشان و تندیس امین‌الضرب پرداخت و گفت: در آغاز هفته جاری مراسم اولین دوره اهدا نشان امین‌الضرب به کارآفرینان و پیشکسوتان توسط اتاق تهران برگزار شد. برای نخستین بار بود که بخش خصوصی هویت خودش را بروز می‌داد، تاریخ تشکیل اتاق‌های بازرگانی به ۱۳۳ سال پیش باز می‌گردد. یعنی قبل از اینکه مجلس مشروطه و شورای ملی در ایران به وجود بیاید انجمن وکلای تجار ایجاد شده است و این باعث افتخار ماست و باید از آن درس بگیریم.
خوانساری افزود: زندگی و عملکرد چنین افرادی که در طول این ۱۳۳ سال ثروت خلق کرده‌اند و برای کشور توسعه و آبادانی به ارمغان آورده‌اند، می‌توانند برای جوانان کشور که امروز جویای کار هستند و حتی برخی از آنها ناامید شده‌اند، درس باشد. برگزاری چنین مراسمی و اهدای نشان و تجلیل از افراد کارآفرین می‌تواند روحیه جوانان و نسل امروز کشور را ارتقا دهد. ما به همین دلایل و با توجه به تصمیمی که در هیات رئیسه اتاق تهران گرفتیم بنیادی را تحت عنوان بنیاد امین‌الضرب ایجاد می‌کنیم و قصد داریم از این پس هر سال لوح و تندیس امین‌الضرب را به بهترین‌های حوزه اقتصاد و کارآفرینان کشور اهدا کنیم. در واقع باید تلاش کنیم نشان و تندیس امین‌الضرب را به نماد پاسداشت بخش خصوصی از تلاشگران و فعالان اقتصادی تبدیل کنیم.
رئیس اتاق تهران در ادامه سخنان خود به تلاش‌های محمدجواد ظریف و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران و برجام اشاره کرد و گفت: حضور دکتر ظریف و همکارانشان در اتاق بازرگانی تهران مایه افتخار است و ما باید زودتر این نشست را برگزار می‌کردیم تا از ایشان و همکارانشان قدردانی کنیم. تیم مذاکره‌کننده کاری کارستان کرد که مایه افتخار کل کشور بود. معتقدم بخش خصوصی قدر زحمات مذاکره‌کنندگان را به خاطر مشکلاتی که در طول سال‌های تحریم با آن روبه‌رو بوده است، بیشتر از دیگران می‌داند. مشکلاتی و مصایبی که بخش خصوصی در روابط تجاری خارجی خود تحمل کرد و تغییر شرایط در دوره پسابرجام نشان‌دهنده همین موضوع است.
مسعود خوانساری در ادامه گفت: برجام افتخاری بود که تیم وزارت خارجه برای کشور آفرید و چه بسا اگر این اتفاق نمی‌افتاد با بحران‌های بسیار شدیدی مواجه می‌شدیم. چند روز پیش یکی از خبرنگار محترم از من سوال کرد که دستاوردهای برجام و فواید آن چه بوده است؟ من در پاسخ یک سوال پرسیدم و گفتم بگویید اگر برجام نبود چه پیش می‌آمد؟ شاید اگر به این مساله بپردازیم مهم‌تر از این باشد که بگوییم دستاوردهای برجام چیست.
رئیس اتاق تهران ادامه داد: ما در زمان کوتاه‌تر از یک سال توانستیم صادرات نفت را به دو برابر افزایش دهیم و تولید نفت را بالا ببریم. همزمان ارزش افزوده بسیاری در کشور به وجود آمد، ارتباطات خوبی بین بنگاه‌های اقتصادی کشورمان با طرف‌های خارجی در این مدت کم شکل گرفت؛ اگرچه حتما هنوز مشکلاتی وجود دارد که امیدواریم هرچه زودتر برطرف شود. اما باید از دکتر ظریف و همکارانشان تشکر کنیم و امیدواریم که حرکت‌ها و مذاکرات ادامه پیدا کند تا تلاش‌ها به ثمر بنشیند و راه مراودات خارجی و توسعه روابط برای افزایش رشد و پیشرفت کشور هموارتر شود.
تجلیل پیشکسوت تولید و تجارت از ظریف و خوانساری
علاء میرمحمدصادقی نایب رییس اتاق تهران نیز طی سخنانی به تجلیل از وزیر امور خارجه پرداخت و گفت: خدماتی که آقای دکتر ظریف برای کشور داشته نشأت گرفته از سبقه خانوادگی وی و نیکنامی است که در طول دهه‌های گذشته همراه خاندان ظریف بوده است.
نایب‌رییس اتاق تهران تاکید کرد که از روزگار قدیم با خاندان ظریف آشناست و آنها را در کسبوکار به نام نیک و خیرخواهی و انصاف و درستکاری می‌شناسد.
وی همچنین با تجلیل از مسعود خوانساری رییس اتاق تهران برای برگزاری مراسم تقدیر از کارآفرینان و پیشکسوتان صنعت و تجارت و اعطای نشان امین‌الضرب به چهره‌های ماندگار کارآفرینی کشور، افزود: در طول دوره‌های مختلف تاریخی ایران، همواره کارآفرینان مورد هجمه‌های تهمت و افترا قرار داشته اند در حالی که بسیاری از تجار و صنعتگران کشور نام‌شان همواره به نیکی یاد می‌شود و به رغم مشکلات و موانع متعدد اما در حوزه اشتغال سنگ تمام گذاشته‌اند.
میرمحمدصادقی افزود: اگر در ۱۳۳ سال قبل امین‌الضرب بخش خصوصی ایرانی را به طور منسجم بنا کرد، ۱۳۳ سال بعد از آن آقای خوانساری و اتاق تهران توانست آن را احیا کند و این دستاورد بسیار بزرگی است. از روز برگزاری مراسم تاکنون تعداد زیادی از پیشکسوتان اقتصاد مملکت از من خواسته‌اند که به آقای خوانساری بگویم که کار بزرگی انجام داده‌اند.
رویکرد سفارتخانه‌ها توسعه اقتصادی باشد
در ادامه این جلسه، مهدی جهانگیری، نایب رییس اتاق تهران، امروز را به مناسبت حضور محمدجواد ظریف در پارلمان بخش خصوصی به یاد ماندنی توصیف کرد و گفت: بدون اغراق باید گفت که وقتی مذاکرات هیات ایرانی را در برابر غرب مشاهده می‌کردیم، غرور ایرانی در دل‌هایمان زنده شد و از تسلط این هیات در مقابل کشورهای عضو گروه ۱+۵ به خود می‌بالیدیم و این تسلط، شرافت ایرانی‌ها را حفظ کرد.
جهانگیری حمایت مقام معظم رهبری و ارکان نظام از تیم مذاکرات هسته‌ای چه در حین مذاکرات و چه پس از آن را نشانه تدبیر بالای ظریف و یاران او دانست. نایب‌رییس اتاق تهران در ادامه به شکل‌گیری ستاد اقتصادی پساتحریم پس از اجرایی شدن برجام اشاره کرد و گفت: در اتاق تهران، نخستین گام پس از اجرایی شدن برجام، تشکیل ستاد اقتصادی پسابرجام بود و با تاسیس این نهاد، تشکیل کمیته‌های کاری آن و به کارگیری ابزار‌ها و ظرفیت‌ها پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است.
او با اشاره به رویکرد سیاسی نمایندگان دولت ایران در سفارتخانه‌های کشور، گفت: نکته حائز اهمیت آن است که بدانیم چگونه می‌توان رویکرد سفارتخانه‌ها را از رویکرد سیاسی به توسعه اقتصادی تغییر داد. در زمینه اعزام رایزنان بازرگانی نیز توافقاتی میان اتاق تهران، وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز وزارت امور خارجه، صورت گرفته است. اما توجه وزارت امور خارجه به رایزنان می‌تواند در انتظام‌بخشی به هیات‌های خارجی ورودی موثر واقع شود. تجربه کشورهای در حال توسعه نیز نشان می‌دهد که سفارتخانه‌ها و وزارت خارجه نقش مهمی در معرفی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های اقتصادی هر کشور ایفا می‌کنند.
نایب رییس اتاق تهران، ادامه داد: اکنون سفارتخانه‌های ایران نیز می‌توانند شرایط معرفی بسته‌های سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه خارجی و برگزاری همایش‌های بین‌المللی را فراهم کنند. انتظار این است که وزارت خارجه همان‌گونه که در دیپلماسی سیاسی، کاری کارستان به انجام رساند درجذب سرمایه‌گذار خارجی به مدد کشور و بخش خصوصی بیاید.
بخش‌خصوصی و دولت برای پسابرجام آماده نبودند
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و نایب‌رییس اتاق ایران نیز با بیان اینکه از نگاه بخش خصوصی، بزرگترین اقدام موثر برای محیط کسبوکار توافق برجام است، خطاب به وزیر امور خارجه گفت: با این حال باید اعتراف کرد که گام بزرگی که شما برای بازگشت ایران به عرصه بین‌المللی برداشتید، چندان آمادگی از سوی دولت و بخش‌خصوصی برای همراهی و مواجهه با آن وجود نداشته است.
پدرام سلطانی در عین حال پیشنهادی را نیز با محمدجواد ظریف درمیان گذاشت و افزود: تمرکز دستگاه دیپلماسی در مشارکت با بخش خصوصی، باید روی برخی حوزه‌های با ظرفیت بالا برای اقتصاد کشور در دستورکار قرار گیرد و طی هر سال، سفارتخانه‌های ایران در کشورهای هدف با همکاری مستقیم اتاق بازرگانی، در راستای انتقال فناوری و تکنولوژی، توسعه صادرات و جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای کشور برنامه‌ریزی کنند.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران همچنین توجه و تلاش برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و استفاده از ظرفیت‌های وزارت امور خارجه برای تقویت روند مذاکرات تجارت دو و چندجانبه میان ایران و سایر کشورها را ضروری عنوان کرد.
ایجاد تعامل سیستماتیک میان اتاق تهران و وزارت امورخارجه
محمدرضا انصاری، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، از برجام به عنوان دسته گلی که ظریف به ایرانیان هدیه کرده، تعبیر کرد و خواستار تعامل سیستماتیک و ادواری مدیران وزارت خارجه و سفرا با فعالان اقتصادی برای آشنایی بیشتر با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های کشور شد. او همچنین با انتقاد از آنچه تفرقه نهادهای ذیربط در حوزه صادرات می‌خواند از وزیر امور خارجه درخواست کرد که رهبری حوزه صادرات کشور را بر عهده بگیرد.
سخت‌گیری برخی کشورها در صدور ویزا برای ایرانیان
اسداله عسگراولادی عضو باسابقه اتاق تهران نیز در حضور وزیر امور خارجه، به موضوع روادید برای ایرانیان و به ویژه بازرگانان تمرکز شد و گفت: در حالی در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، برای مراجعه‌کنندگان خارجی به کشور روادید فوری با اعتباری تا سه ماه صادر می‌شود که بسیاری از این افراد خود را به عنوان گردشگر معرفی می‌کنند اما هدف آنها تجارت و فروش کالاهای خود در داخل کشور است.
وی با انتقاد از اینکه کشورهای روسیه، قزاقستان و چین سخت‌گیری‌های نابجایی در اعطای ویزا به بازرگانان ایرانی اعمال می‌کنند، افزود: پروسه دریافت روادید از سفارتخانه‌های این کشورها بعضاً تا چندین ماه طول می‌کشد و این زمان طولانی باعث می‌شود که بازرگانان و تجار ایرانی نتوانند کسبوکار خود با این کشورها را پیش ببرند.
عسگراولادی در همین زمینه، خواستار اقدام متقابل ایران با کشورهایی شد که سخت‌گیری‌هایی برای صدور ویزا به ایرانیان لحاظ کرده‌اند.
تعامل برای رفع موانع مراودات بانکی
کوروش پرویزیان نیز ضمن قدردانی از اجرایی شدن برجام، رشد اقتصادی بیش از پنج درصد، تک رقمی شدن تورم و پایداری نرخ ارز را از جمله عواید برجام برشمرد و گفت: با توجه به عدم ایفای تعهدات از سوی برخی طرف‌های مذاکره در حوزه پولی و بانکی، پیشنهاد می‌شود، سازوکار برای حل این مسایل با مشارکت بانک مرکزی و سایر موسسات پولی و بانکی طراحی شود.
او در ادامه به برخی از موانع که مراودات بانکی را با مشکل مواجه کرده است، اشاره و عنوان کرد که باید برای حل این مشکلات نیز چاره‌ای اندیشیده شود و هر کس در توان خود به حل آن کمک کند.
شایستگی منحصر بفرد ظریف برای وزارت خارجه
علی شمس اردکانی دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز طی سخنانی به سابقه علمی، دینی و تجاری خاندان ظریف گریزی زد و با بیان روایت‌هایی، خانواده دکتر ظریف را ستود.
وی افزود: در طول دوران پس از انقلاب اسلامی، با تمامی وزرای امور خارجه کشور از نزدیک همکاری داشته‌ام اما کمتر کسی از این افراد، شایستگی فردی و علمی آقای ظریف برای استقرار در این سمت را داشته‌اند.
نگذارید تحریم‌ها بازگردد
در ادامه این نشست، حمیدرضا صالحی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به احیای طلب ۴۲ میلیون دلاری ایران توسط وزیر امور خارجه، طی سفر اخیری که به کوبا داشته است،گفت: احیای منابع ایران در کوبا، نشان می‌دهد که آقای ظریف علاوه بر درایت سیاسی، در حوزه دیپلماسی اقتصادی نیز پیشگام هستند و ما به وجود ایشان می‌بالیم.
او در ادامه با اشاره به اجرای برجام و لغو تحریم‌ها گفت: لغو تحریم‌ها به تنهایی کافی نیست و به نظر می‌رسد ماموریت آقای وزیر در این حد نباشد. نگذارید تحریم‌ها بازگردد چون نگرانی سرمایه‌گذاران خارجی نیز همین است. انتظار دیگر آن است که کمک کنید، درهای بازارهای دیگر نیز به روی فعالان اقتصادی کشور باز شود.
صالحی افزود: ما در مذاکرات اعلام می‌کنیم که حجم بازار ما نه ۸۰ میلیون نفرکه با احتساب کشورهای اطراف ۴۰۰ میلیون نفری است. اما ما در برخی از کشورهای همسایه نظیر عراق به درستی عمل نکرده‌ایم و نگاه سفرا در این کشور اقتصادی نیست. همچنین ایران در عمان، چند ماهی است که سفیر نداریم.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به ظرفیتی که ایران برای تبدیل شدن به هاب انرژی در منطقه دارد، خواستار توجه به دیپلماسی انرژی شد. او همچنین این پیشنهاد را مطرح کرد که با کشف فرصت‌های دیپلماسی انرژی و طراحی یک نقشه مشترک برای کشورهایی که در اولویت صادراتی کشور قرار دارند، روی افزایش تعامل با این کشورها همکاری‌های متمرکزی صورت گیرد.
نگرانی بخش خصوصی از آینده برجام
فریال مستوفی دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز در سخنان کوتاهی این پرسش را با وزیر امور خارجه در میان گذاشت که احتمال تمدید تحریم‌ها و نیز روند سیاست‌های خارجی ایالات متحده آمریکا، چه آثاری می‌تواند بر قراردادهای خارجی منعقد شده کشور داشته باشد؟
حسن فروزان‌فرد دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز با بیان اینکه فعالان اقتصادی کشور نگران آینده برجام هستند، خطاب به ظریف، گفت: شما به عنوان وزیر امور خارجه کشور، تا چه اندازه نسبت به آینده برجام خوش‌بین هستید و از نظر شما، بخش خصوصی چگونه می‌تواند برای آینده بهتر برجام، نقش‌آفرینی کند؟
کام شیرین بانک‌ها از برجام
مدیرعامل بانک صنعت و معدن و عضو هیات نمایندگان اتاق تهران دیگر سخنران این نشست بود. علی‌اشرف افخمی با بیان اینکه برجام آثار مثبتی در حوزه‌های بانکی به جای گذاشته، گفت: همزمان با امضای توافق برجام، اولین اعتبار اسنادی بانک صنعت و معدن برای اروپا بازگشایی شد و این در حالی است که این بانک موفق شده است طی دو سال اخیر به میزان ۲ میلیارد دلار گشایش اعتبار اسنادی برای شرکت‌های ایرانی و خارجی انجام دهد.
وی یکی دیگر از آثار برجام در نظام بانکی کشور را تسهیل در جابهجایی و انتقال پول عنوان کرد و افزود: در حالی که قبل از برجام نمی‌توانستیم یک یورو جابه‌جا کنیم، بانک صنعت و معدن طی یک سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد یورو پول جابه‌جا کرده است و این در حالی است که نظام پولی کشور از پرداخت هزینه ۱۰ درصدی که پیش‌تر باید پرداخت می‌کرد، رها شده و دست‌کم تا دو میلیارد دلار برای کشور صرفه‌جویی شده است.
مدیرعامل بانک صنعت و معدن همچنین با اشاره به خرید هواپیمای خارجی که طی چند هفته گذشته اتفاق افتاد، افزود: اولین پیش‌پرداخت خرید یک فروند هوایپمای مسافربری، ظرف مدت یک ماه به حساب شرکت ایرباس واریز شد.
به گفته وی، با همه این اوصاف هنوز مشکلاتی در حوزه مراودات پولی و بانکی وجود دارد. او پیشنهاد کرد که یک گروه از مشاوران حقوقی در کنار مسوولان وزارت امور خارجه برای رسیدگی به نقاط تاریک برجام مستقر شوند.
کمک به اعزام ۲۲ رایزن بازرگانی
ولی‌الله افخمی‌راد، رییس سابق سازمان توسعه تجارت نیز از کمک وزارت خارجه ایران برای اعزام ۲۲ رایزن بازرگانی به ۲۲ کشور و نیز به دلیل آنچه همکاری این وزارتخانه برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی می‌خواند قدردانی کرد. او البته درخواست کرد که سرعت فعالیت‌ها برای الحاق ایران به این نهاد بین‌المللی تسریع شود.
درخواست رفع ممنوعیت صادرات فرش ایرانی از آمریکا
سیدرضی حاجی‌آقامیری دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، ضمن قدردانی از اجرایی شدن برجام اعلام کرد که بانک‌های اروپایی، مجددا شرایط سختی را برای خریداران کالاهای ایرانی اعمال کرده‌اند. چنانکه در ازای گواهی مبدا ایرانی به مشتریان اعتبار نمی‌دهند و مشتریان از بازرگانان کشور درخواست تعویض اسناد می‌کنند.
او همچنین گفت: قانون ممنوعیت صادرات فرش ایرانی از آمریکا به دیگر کشورها که در اوفک مورد اشاره قرار گرفته است، مشکلاتی را برای صادرکنندگان فرش ایرانی ایجاد کرده است. به طوری که اگر صادرکننده‌ای بخواهد در نمایشگاه‌های فرش در آمریکا شرکت کند، دیگر نمی‌تواند فرش‌هایش را به کشور بازگرداند.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران از ظریف پرسید که آیا امکان رفع این ممنوعیت برای صادرکنندگان و فعالان صنعت فرش دستباف کشور وجود دارد؟
حضور پررنگ دلالان ویزای اروپا
محمد امیرزاده نیز به موضوع صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور اشاره کرد و گفت: در امضای قراردادهای همکاری با کشورهای هدف در حوزه خدمات پیمانکاری و ساخت و ساز از جمله روسیه، می‌توان طی مشورت وزارت امور خارجه با بخش خصوصی به راهکارهایی به سود شرکت‌های ایرانی دست پیدا کرد.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران افزود: یکی از این راهکارها، این است که با کشورهایی که امکان تامین مالی از آنها هنوز ممکن نیست، به قراردادهای سه‌جانبه ورود پیدا کنیم و شرکت‌های پیمانکار ایرانی از این طریق بتوانند در بازارهای سوم همکاری کنند.
گلایه بخش خصوصی از دلالی ویزا
در پایان نقدها و اظهارنظرهای فعالان اقتصادی و پیش از آنکه وزیر امور خارجه رشته کلام را در دست گیرد، مسعود خوانساری رییس اتاق تهران طی سخنانی، گفت: عمده شکایت فعالان اقتصادی مربوط به حواشی دریافت ویزای کشورهای اروپایی است به طوری که به دلیل سخت‌گیری‌های سفارتخانه‌های اروپایی، تجار ایرانی ناچار هستند مسیر دریافت ویزا را از طریق دلالانی که وجود دارند طی کنند.
رییس اتاق تهران افزود: افرادی هستند که با ایجاد کانال‌ها و رابطه‌هایی با دریافت مبالغ میلیونی در کمتر از ۴۸ ساعت برای افراد ویزا می‌گیرند در حالی که بازرگانان و تجار خودشان برای دریافت ویزا در سفارتخانه با سخت‌گیری‌ها نابجا مواجه می‌شوند و این مساله باعث می‌شود مجبور شوند به همین دلالان مراجعه کنند.
امتیازهای برجام از زبان ظریف
وزیر امور خارجه پس از شنیدن سخنان و دیدگاه‌های نمایندگان اتاق تهران، مستقیم به سراغ موضوع برجام رفت و گفت: آنچه که برجام برای کشور به ارمغان داشته، رفع موانعی است که بروز و پیدایش آن چندین سال زمان برده است و این‌گونه نیست که موانع بر سر راه تجارت و توسعه کشور به یکباره ایجاد شده باشد.
محمد جواد ظریف افزود: هنگامی که اتحادیه اروپا قصد داشت تحریم نفتی علیه ایران را اعمال کند، شش ماه برای این اتحادیه زمان برد تا آنها بتوانند مسیرهای جایگزین برای نفت ایران را بررسی کنند و به همین دلیل بود که آغاز تحریم نفتی ایران نه تنها منجر به افزایش بهای نفت در بازار جهانی نشد بلکه قیمت‌ها کاهش نیز یافت.
وی افزود: ایالات متحده آمریکا نیز تحریم‌های نفتی علیه ایران را در شرایطی اعمال کرد که کشورهای خریدار نفت ایران را موظف کرد که هر شش ماه ۲۰ درصد از میزان خرید خود از ایران را کاهش دهند و وزارت خارجه آمریکا نیز مسوول رسیدگی و تهیه گزارش‌های پیگیری این موضوع به دولت و کنگره آمریکا شد.
ظریف یکی از آثار مثبت توافق برجام را توقف روند کاهشی کارگزاری بانک‌های ایرانی عنوان کرد و گفت: طی سال‌های ۸۹ و ۹۰ خورشیدی، تعداد کارگزاری‌های ایران به حدود ۶۷۰ واحد می‌رسید که به دلیل تحریم‌ها روند کاهشی آن شدت گرفته بود و به ۵۰ کارگزاری تقلیل یافت اما با اجرای برجام این روند نزولی متوقف شد.
وزیر امور خارجه ایران با بیان اینکه در طول دوره تحریم‌ها، کشورهای دیگر به مسیر پر شتاب خود در عرصه‌های اقتصادی ادامه دادند در حالی که کشور ما توقف کرده بود، افزود: در طول این مدت بیشترین تحولات به دلیل بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی در حوزه بانکی و پولی جهان اتفاق افتاد و قوانین و مقررات جدیدی در این عرصه به وجود آمد در حالی که کشور ما این وادی جدا شده بود.
وی با بیان اینکه موضوع ایران به بهانه پرونده هسته‌ای وارد شورای امنیت ملی شده بود، گفت: به این ترتیب، تحریم‌های دیگر نیز با شدت و حدت بیشتری علیه ایران اعمال شد.
به گفته ظریف، تحریم بیشتر از آنکه یک مقررات بین‌المللی باشد، جنبه نگرانی آن مضاعف است، افزود: نگرانی ایجاد شده از تحریم باعث می‌شود که کشورهای دیگر نیز از مواجهه و همکاری با کشور تحریم شده سر باز زنند، از این رو عمده موفقیت برجام این است که توانست فضای روانی جهان علیه ایران را آرام کند.
وی ادامه داد: به همین دلیل است که می‌بینیم بدخواهان ایران در خارج از کشور، تمام توان خود را به کار گرفته‌اند تا این آرامش ایجاد شده کمرنگ شود.
ظریف سپس به نامه یکی از سناتورهای جمهوری خواه ایالات متحده آمریکا خطاب به مقامات ایران اشاره کرد و افزود: این سناتور آمریکایی در نامه‌اش به مقامات ایران اعلام کرده بود که به اوباما نباید اعتماد کرد در حالی که او از روی دلسوزی برای ایران دست به نگارش این نامه نزده بود و هدف او انتقال این پیام به دنیا بود که فضای روانی ناامن ایجاد شده علیه ایران با وجود برجام نیز کماکان ادامه دارد.
به گفته وزیر امور خارجه، اگر سناتورهای آمریکایی بیش از ۵۰ طرح علیه ایران را به مجلس و سنای این کشور برده‌اند بدون آنکه هیچ کدام از آن عملیاتی شود یا به تصویب برشد، هدف‌شان این است که جو آرامش‌بخش شکل گرفته پس از برجام، مخدوش شود.
ظریف افزود: بنابراین وظیفه کارگزاران نظام و نیز کارآفرینان و فعالان اقتصادی این است که اجازه ندهند این فضای آرامش‌بخش از بین برود.
بار سنگینی بر دوش بخش خصوصی قرار دارد
ظریف با بیان اینکه برجام فضای نگرانی را شکسته است، افزود: البته برخی موارد با ریسک همراه است و بدون خطر نمی‌توان آنها را به پیش برد. شما به عنوان فعال اقتصادی بلدید ریسک کنید. من مانند شما نمی‌توانم ریسک کنم که اگر ریسک کردن بلد بودم، می‌توانستم کسبوکار خانوادگی را ادامه دهم.
او با بیان اینکه باید از فضای ایجاد شده پس از برجام، بهره‌برداری کرد، افزود: بار سنگینی بر دوش بخش خصوصی است؛ اما همان‌گونه که فعالان اقتصادی، بیشترین منفعت را از گشایش امور کسب می‌کنند، بیشترین هزینه را هم می‌پردازند.
وزیر امور خارجه در ادامه سخنانش به گشایش‌های صورت گرفته در حوزه نفت و حمل‌ونقل اشاره کرد و گفت: بعد از اجرای برجام آقایان زنگنه و آخوندی به سراغ من آمدند و تشکر کردند که اجرای این توافق باعث شده که امکان خرید هواپیما و افزایش فروش نفت فراهم شود، اما در جلسه پیشین هیات دولت، من از آنها تشکر کردم و گفتم که اقدامات شما باعث زنده ماندن برجام شده است.
ظریف گفت: حوزه‌های نفت، حمل‌ونقل و بانکی حوزه‌های تحت تاثیر تحریم‌ها بودند و مابقی تحریم‌ها ناشی از فضای روانی ایجاد شده است. هر چند در زمینه خرید دارو نیز موانعی وجود داشت و بحث تحریم ال‌سی را مطرح می‌کردند که این ادعاها غیرقانونی بود. اکنون مشکلات بخش نفت و حمل‌ونقل به دلیل تلاش وسیعی که وزارت نفت و راه و شهرسازی به انجام رساندند، حل شده اما به طور طبیعی، بانک‌ها محافظه‌کارتر هستند.
او با اشاره به اینکه عملیات بانکی اعم از حواله‌جات ارزی و گشایش اعتبارات اسنادی به کندی جلو رفته است ادامه داد: افزایش این عملیات پس از برجام به تدریج در حال افزایش است و این کُندی به دلیل محافظه‌کاری موسسات پولی و بانکی خارجی است.
برجام با خطر جدی مواجه نیست
ظریف در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه برجام در خطر نیست، ادامه داد: برخی تصور می‌کنند، من از برجام شرمنده‌ام اما باید به آنها بگویم که من به برجام افتخار می‌کنم. برجام با خطر جدی مواجه نیست؛ به شرط آنکه خودمان برجام را حفظ کنیم ؛ نه اینکه هر روز اسمش را بیاوریم. من نه تنها از برجام شرمنده نیستم بلکه به آن افتخار می‌کنم اما موضوع برجام هر روز نباید مطرح شود. برجام شرایط عادی را ایجاد کرده و نباید بر سر این موضوع دعوا کنیم که نمره آن ۵ است یا ۱۰۰. این دعوا هیچ خیری برای و آخرت کسی ندارد. ضمن اینکه من هم به هیچ‌وجه به یک توافق، نمره ۱۰۰ نمی‌دهم.
او افزود: به هر حال، در مذاکرات مربوط به برجام هر طرفی مجبور شد نکاتی را بپذیرد که در این ارتباط آمریکا نکات بیشتری از ما پذیرفت . این در حالی است که آمریکا در مقطعی بر این مساله تاکید داشت که ایران حتی نباید یک سانتریفیوژ یا راکتور آب سنگین داشته باشد.
وزیر امورخارجه، در مورد بند اسنپ‌بک (snap back) که در برجام مورد اشاره قرار گرفته است، گفت: دو تن از سناتورهای آمریکا به هیات مذاکره‌کننده کشورشان گفته‌اند که با پذیرش اسنپ‌بک، مارا برای همیشه از تحریم ایران محروم کرده‌اید. چون به موجب این بند، چنانچه تحریم‌ها بازگردد، ما بلافاصله برنامه هسته‌ای را از سر می‌گیریم. اسنپ‌بک ضعف برجام نیست؛ بلکه تضمینی برای ادامه برجام است. بند اسنپ‌بک نشانه بی‌اعتمادی ما به آمریکاست.
ظریف ادامه داد: ایران هرگاه احساس کند، که از این توافق، دیگر امتیازی حاصل نمی‌شود، می‌تواند آن را کنار بگذارد؛ اما برای طرف مقابل این طور نیست و باید با بانک‌ها و موسسات بسیاری رایزنی کرده و آنها را به قطع همکاری با ایران متقاعد کند. آنها در مذاکرات، اعلام می‌کردند زمانی که بحث‌ها به موضوع تجارت می‌رسد، ما حتی به متحدان خود نیز کمتر اعتماد داریم؛ از این منظر که ممکن است، تحریم‌ها را نادیده بگیرند.
وزیر امور خارجه گفت: باید توجه داشت برجام کاملا در فضای بی‌اعتمادی به نتیجه رسید و دو طرف به یکدیگر اعتماد نداشتند هرچند ما معتقدیم که بی‌اعتمادی آنها نابجاست.
او با طرح این پرسش که چگونه می‌توان، مشکلات اسنپ بک را برطرف کرد، گفت: وقتی تعاملات افزایش پیدا کند، این مشکلات نیز برطرف می‌شود. چنانکه برای مثال، اکنون خرید هواپیما از ایرباس یا قراردادهای نفتی که در سایه تعامل صورت گرفته است، نوعی مانع برای بازگشت تحریم‌هاست. ما باید با برنامه‌ریزی پیش برویم و آنکه برجام را حفظ می‌کند ما هستیم. امروزه، در همه حوزه‌ها کنشگر و تعیین‌کننده هستیم و نمی‌گذاریم که برجام را نقض و یا اسنپ‌بک را به اجرا بگذارند. این‌گونه نیست که ما بنشینیم و کسانی برجام را نقض کنند.
سیاست خارجی در خدمت توسعه خواهد بود
وزیر امور خارجه، خطاب به فعالان اقتصادی گفت: همه پیشنهادات شما را می‌پذیرم و لازم است این پیشنهادات را اولویت‌بندی کنیم.
ظریف با اشاره به پیشنهاد فعالان اقتصادی مبنی بر تغییر رویکرد سفارتخانه‌ها گفت: وزارت امور خارجه به لحاظ ضرورت و به دلیل وقوع جنگ، تحریم‌ها و مسایل مربوط به حقوق بشر، وزارتخانه‌ای سیاسی- امنیتی بوده است. اما ما در بدو ورود به این وزارتخانه اعلام کردیم که سیاست خارجی ما باید در خدمت توسعه کشور باشد. تا پیش از این سیاست خارجی کشور برای توسعه هزینه ایجاد کرده بود و اکنون این هدف را تعیین کرده‌ایم که این وزارتخانه در خدمت توسعه باشد؛ هرچند که محدودیت‌هایی نیز در این زمینه وجود دارد. ما قائم‌مقام وزارت خارجه را به عنوان مسئول اقتصادی وزارتخانه تعیین کردیم و به سفارتخانه‌های خود در سایر کشورها تاکید کرده‌ایم که بر اساس عملکرد اقتصادی‌شان به آنها نمره می‌دهیم. همچنین دستور داده‌ایم که در سفارتخانه‌ها به روی همه به ویژه بخش خصوصی باز باشد.
ظریف در پاسخ به سوال یکی از بازرگانان درباره اینکه سفرای ما در سایر کشورها اطلاعات اقتصادی مناسبی ندارند گفت: بخش خصوصی در برخی موارد اطلاعات بهتری از سفرای ما دارد امیدواریم که در آینده نیز اطلاعات اقتصادی سفرای ما بیشتر شود.
او همچنین در خصوص مشکلات پیوستن به سازمان تجارت جهانی گفت: در این خصوص مشکلاتی وجود دارد و در حال تلاش برای رفع آنها هستیم هرچند وزارت صنعت در این ارتباط مسئولیت مستقیم دارد.
ایجاد بانک اطلاعاتی در وزارت خارجه
محمدجواد ظریف در ادامه به راه‌اندازی بانک اطلاعاتی از فضای کسبوکار و اقتصاد کشور در وزارت امور خارجه اشاره کرد و گفت: در ایجاد این بانک اطلاعاتی به کمک بخش خصوصی و فعالان اقتصادی نیاز جدی داریم.
ظریف با اشاره به اعزام وابسته‌های بازرگانی کشور به خارج از ایران نیز گفت: اگرچه در این زمینه محدودیت‌هایی داریم اما نیازمند همکاری و کمک بخش خصوصی نیز هستیم. وی همچنین از آمادگی وزارت امور خارجه برای گشایش دفاتر بخش خصوصی در کشورهای دیگر خبر داد.
وی با اشاره به الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی، افزود: در این زمینه نیز تمام توان خود را به کار گرفته‌ایم، اگرچه مسوول مستقیم این الحاق، وزارت صنعت، معدن و تجارت است.
مساله صدور روادید در سر یک دوراهی است
وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنانش به موضوع صدور روادید اشاره کرد و گفت: ما در وزارت خارجه در خصوص صدور روادید برای خارجی‌ها بر سر یک دوراهی مانده‌ایم چرا که از یک طرف به ما فشار می‌آورند که برای رونق گردشگری و افزایش تعداد گردشگران به ایران، با همه کشورهای جهان سیاست لغو روادید را در پیش بگیریم، اما از طرف دیگر این امر مشکلات خاص خود را نیز به همراه دارد.
به گفته ظریف، تسهیلات روادیدی برای گردشگران و بازرگانان خارجی از طرف ایران صورت می‌گیرد اما این رویکرد متقابل نیست و کشورهای طرف همکاری کمترین تسهیلات را برای صدور روادید ایرانیان لحاظ می‌کنند.
وی با اعلام اینکه پدیده وقت‌فروشی در سفارتخانه‌های خارجی در ایران محکوم و مذموم است، گفت: با این وجود، متاسفانه برخی از هموطنان ما نیز در شکل‌گیری این اتفاق نقش دارند که ما آن را نیز محکوم می‌کنیم اما برخورد و واکنش وزارت خارجه ایران با این دست از سفارتخانه‌ها جدی است. ظریف همچنین افزود: هموطنان ایرانی که در سفارتخانه‌های خارجی در تهران مشغول به کار هستند باید احترام به هموطنان خود را هرگز فراموش نکنند و بدانند که احترام به هموطن، احترام به خودشان است.
گفت‌وگو با آمریکا برای تسهیل تجارت فرش ایرانی
ظریف همچنین در خصوص ممانعت آمریکا از صادرات فرش ایران از این کشور، گفت: تجارت فرش دستباف ایرانی از جمله موضوعاتی است که خارج از تعهدات برجامی است اما در درون برجام به آن پرداخته شده است و آمریکایی‌ها نمی‌توانند آن را نقض کنند.
وی افزود: در رابطه با تجارت فرش ایران، طی چندین نوبت با مقامات آمریکایی بحث و گفت‌وگو کرده‌ایم و آنها اعلام کرده‌اند که در خصوص این کالا، می‌توان به صورت موردی مجوزهای لازم را دریافت کرد.
ظریف در پایان سخنانش با اشاره به امکان تشکیل کارگروه مشترک میان وزارت خارجه و اتاق بازرگانی تهران افزود: انتظار ما از بخش خصوصی این است که در تکمیل بانک اطلاعاتی که در دست تهیه داریم، ما را یاری کنند.
در پایان بیست‌ودومین نشست هیات نمایندگان اتاق تهران، لوح تقدیری از سوی اتاق تهران به پاس تلاش‌های دکتر محمدجواد ظریف به وی اعطا شد.
