تحلیل حسن فروزان فرد، عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران از تاثیر جنگ روسیه و اوکراین بر قیمت مواد غذایی
جنگ روسیه و اوکراین به طور کلی بر تجارت مواد غذایی در تمام دنیا تاثیر خواهد گذاشت. در ایران شاید وضعیت متفاوت باشد. صادرات کشاورزی و مواد غذایی ایران به روسیه و اوکراین زیاد نبوده است، اصل موضوع واردات ما در این حوزه ها از این دو کشور است. بنابراین صادرات با مقیاس بزرگ و تعیین کننده ای نداشته ایم. البته که در طول سال های گذشته وضعیت بهتر و بیشتر شده و با توجه به شرایطی که برای اوراسیا فراهم شده و تفاهم نامه‌های کاری ای که برای تجارت ترجیحی داشته ایم، شرایط بهتری به وجود آمده است. در حال حاضر هم که مساله صادرات فلفل ها اگرچه با تاخیر زیاد، اما حل شده است.
در این میان، مهمترین موضوع در تعامل ما در حوزه کشاورزی با غلات، سویا و گندم است. این دو کشور با هم یک چهارم صادرات دنیا را انجام می دهند. بنابراین نقششان در تعیین قیمت ها و در دسترس بودن این کالاها مهم است به علاوه که به ما نسبت به کشورها و تامین کننده های دیگر، نزدیک تر هستند.
علاوه بر این، ایران در هر دوی این کشورها به ویژه در روسیه و برخی دیگر از اعضای اوراسیا، می تواند کشاورزی فراسرزمینی داشته باشد. می توان از این برنامه ها به درستی استفاده کرد. در خود اوکراین هم کشاورزی فراسرزمینی وجود دارد. کشورهای حاشیه خلیج فارس از این فرصت ها استفاده کرده اند. آنها از ظرفیت، خاک حاصلخیز، آب مناسب و به اندازه کشورهایی مانند اوکراین، برای امنیت غذایی بهتر سرزمین خود استفاده می کنند. به هرحال، هم ایران و هم کشورهای حوزه خلیج فارس، پتانسیل جدی برای کشاورزی فراسرزمینی با توجه به محدودیت های جغرافیایی و آبی دارند. در زمینه واردات از محل تولیدات که به صورت رسمی انجام می شود هم این دو کشور با توجه به موقعیت مهم در بازار جهانی مطرح هستند و مطرح خواهند بود.
اما شرایطی که الان به وجود آمده در کوتاه مدت حتما تاثیراتی بر تعاملات و قیمت ها خواهد گذاشت. روسیه از ابتدای سال میلادی جدید اساسا طرح ریزی برای محدودیت کردن اندازه صادرات خود به وجود آورده بود. تا جایی که اطلاع دارم، برای صادرات گندم و غلات سقف تعیین کرد. الان که جنگ شده به نظر می رسد این اقدام، با تدبیر بوده، چرا که شرایط جنگ و بعد از آن غیرقابل پیش بینی بوده و روسیه می خواسته ذخایرش در سطح بالاتری قرار بگیرد.
وضعیت آنهایی که از محل اوکراین تجارت دارند، تا جایی که دیده می شود، محدودیت های رفت و آمدی و تجاری به شدت افزایش پیدا کرده است و عملا رفت و آمد و حمل و نقل دچار گرفتاری است. بنابراین کمبودهایی در آینده پدید خواهد آمد و قیمت ها بالاتر خواهد رفت. البته چون همه کشورها در حوزه غلات و کالاهای اساسی ذخایری نگه می دارند، تاثیر این اتفاقات بلافاصله نشان داده نمی شود اما آهسته آهسته بروز خواهد کرد.
به نظر می رسد، در زمینه اوکراین و روسیه، این تنش در کوتاه مدت به یک جمع بندی می رسد و سر و سامانی می گیرد، اما اگر جنگ برای بلند مدت ادامه داشته باشد، به اعتقاد من حتما می توان تصور کرد که گرفتاری بیشتری در همه جای دنیا با بالا رفتن قیمت اتفاق افتد و ما هم به نوبه خودمان آسیب می بیینم. حتی اگر منبع تامین جدید وارداتی پیدا کنیم، اما در نهایت مجبوریم قیمت های بالاتری را بپردازیم.
