در سومین جلسه حکمرانی سازمانی اتاق تهران، هیات رییسه این کمیسیون برنامه دو ساله آن را ارائه داد و اعضا نیز پیشنهادات و انتقادات خود در خصوص برنامه ارائه شده را مطرح کردند. همچنین در این نشست در مورد سرنوشت برندهایی که به چهل سالگی رسیده‌اند دغدغه‌هایی مطرح و در مورد افول و از بین رفتن آنها هشدار داده شد.
نشست سوم کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق بازرگانی تهران با دستور تعیین اهداف و برنامه‌های کمیسیون در دو سال پیش رو و بررسی اهمیت مساله حکمرانی سازمانی در سطح ملی، تشکیل شد.
در آغاز این جلسه مرتضی حاجی‌آقامیری، نایب‌رییس این کمیسیون، با بیان اینکه حکمرانی سازمانی، کمیسیون متناظری در دیگر نهادهای بخش خصوصی یا دولتی کشور ندارد گفت: کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران می‌تواند به عنوان نهادی کلیدی یک نقش ملی در کشور ایفا کند و امید است بتواند در انتهای این دوره چهار ساله خروجی مناسبی داشته باشد.
تداوم راه کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد
در ادامه این نشست داود خانی با اشاره به اینکه کمیسیون حکمرانی سازمانی یک کمیسیون جدید در اتاق بازرگانی است، عنوان کرد که در دوره گذشته کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد در اتاق تهران وجود و فعالیت داشت و کمیسیون حکمرانی سازمانی هم ادامه‌دهنده راه همان کمیسیون اما با گستردگی بیشتر و موضوعات متنوع‌تر است.
او در ادامه با تشریح برنامه‌های دو سال آینده کمیسیون اظهار کرد: کمیسیون حکمرانی سازمانی می‌تواند از چند زاویه ماموریت داشته باشد و شرح ماموریت‌های دو سال آتی خود را تدوین کند. این برنامه‌ها با پیشنهادات و مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته در اندیشکده حکمرانی شریف، اهداف اتاق در دوره دهم، نظرات و پیشنهادات اعضای کمیسیون در نشست دوم و دغدغه‌های فعالان کسب‌وکار تدوین شده است. برای نمونه یکی از مشکلاتی که به کمیسیون در موردش ماموریت داده شده، موازی‌کاری دستگاه‌های اجرایی است.
کارشناس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران با اشاره به اینکه اصلاحاتی که در جلسه گذشته پیشنهاد شد در برنامه‌های کمیسیون اعمال شده است، گفت: برنامه‌های در سه زاویه تدوین شده است؛ «ارتقا تعامل با حاکمیت»، «بهبود حکمرانی اتاق» و«ارتقا حاکمیت شرکتی برای بهبود اعضا».
داود خانی افزود: برنامه کمیسیون حکمرانی سازمانی، از ساختار ماموریت، اهداف و برنامه تشکیل و در سه جز تعریف شده است. ماموریت کمیسیون، حکمرانی شایسته و موثر در ایجاد سازمانی مستقل و ماموریت‌محور و همچنین تدوین برنامه حکمرانی سازمانی متناسب با اهداف و رسالت‌های سازمان، در جهت بهبود شرایط سازمان با تمرکز بر مولفه‌های اصلی حکمرانی شامل برنامه‌ریزی، سازماندهی و مدریت، عملکرد، اجرا و بررسی سایر مولفه‌های فرعی است.
او در ادامه با اشاره به اهداف کمیسیون گفت: اهداف این کمیسیون عبارت است از پیاده‌سازی و توسعه اصول و مفاهم حکمرانی سازمانی در بخش‌های اقتصادی، تسهیل انتقال و نهادینه‌سازی فناوری‌های نرم و به‌روز در زمینه حکمرانی سازمانی، فراهم کردن زمینه بروز دستاوردهای مرتبط با حکمرانی سازمانی با بهره‌گیری از ابزارهای ترویجی یا تشویقی یا ابزارهای کنترل کننده.
خانی با اشاره به اینکه ۱۷برنامه به عنوان محور فعالیت کمیسیون تعیین شده است، گفت: وقتی از حکمرانی سازمانی در بخش خصوصی و در تعامل با حاکمیت صحبت می‌کنیم باید چالش‌ها، کمبودها و نقصان‌ها را شناسایی و به صورت ریشه‌ای به این موارد بپردازیم. برنامه نهایی پیشنهادی ما این است که حکمرانی سازمانی را به خدمات مورد ارائه نه‌تنها در اتاق تهران که در تمام اتاق‌ها انتقال دهیم؛ راه‌اندازی مرکز راهنمایی و خدمات اعضای اتاق به منظور بهبود اجرای حکمرانی سازمانی از برنامه‌های این کمسیون محسوب می‌شود.
برندهای محبوب دهه ۷۰ در مسیر نابودی
رئیس کمیسون حکمرانی سازمانی اتاق تهران نیز در ادامه این نشست با اشاره به فعالیت‌های معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، ابراز امیدواری کرد که کمیسیون حکمرانی نیز بتواند از توان و ظرفیت‌های این معاونت استفاده کند.
به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، حسن فروزان‌فرد گفت: در خصوص تعامل با اعضای اتاق پیشتر پروژه‌ای آغاز کردیم که متوقف شد؛ بر اساس این پروژه، وضعیت اعضا باید براساس کسب‌وکارها با جهت‌گیری کسب‌وکارهای خانوادگی بررسی شود. زیرا غالب
اعضای اتاق دارای کسب‌وکارهای خانوادگی هستند و این دسته از کسب‌وکارها مشکلات و گرفتاری‌های حکمرانی مشترکی دارند.
او ادامه داد: امیدواریم در این خصوص در کمیسیون گفت‌وگو شود تا اعضا را بهتر بشناسیم. ما باید بتوانیم طبق مکانیزم‌های حکمرانی شرکتی اعضا را بهتر و دقیق‌تر بشناسیم؛ چراکه اگر به همین شکل ادامه دهیم، دهه ۱۴۰۰ شروع افول شرکت‌هایی است که کار خود را در دهه۷۰ آغاز کردند. براساس تجربه تاریخی در اقتصاد کشور این احتمال وجود دارد که تا ۷۰ درصد از شرکت‌های ۳۰ تا ۴۰ ساله کنونی تا انتهای دهه ۱۴۰۰ دچار افول شده و از دور خارج شوند یا اتفاق دیگری برایشان بیفتد.
فروزان‌فرد ادامه داد: حوزه اعضا، بسیاری کلیدی و کاربردی است و باید از توان معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران در این خصوص استفاده کرد. ما باید بتوانیم برای اتاق سند سیاستی آماده کنیم و ببینیم باید چه گفتمانی با اعضای خود آغاز کنیم که بتوانیم از این مسیر عبور کنیم. من به شما قول می‌دهم مسیر سختی برای نامدارترین برندهای ۴۰سال گذشته وجود دارد و فهرستی از بنگاه‌هایی که در همین ۲سال اخیر به مشکل خورده‌اند در ذهنم است که از این بابت بسیار غمگینم. برندها متلق به ملت ایران است و عموم مردم هزینه رشد و توسعه آنان را پرداخته که به اینجا رسیده‌اند و نباید به سادگی آنها را از دست داد.
حکمرانی مسیر کاهش فساد
حسن فروزان فرد که در دوره گذشته نیز ریاست کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد را برعهده داشت، با اشاره به اصلاحات صورت گرفته در برنامه کمیسیون حکمرانی گفت: در دوره جدید کمیسیون مبارزه با فساد به حکمرانی سازمانی تغییر نام داده است؛ حکمرانی مساله‌ای است که می‌تواند مفهومی که امروزه از آن به عنوان فساد یاد می‌کنیم را در سطح بین‌المللی بهبود دهد. سازمان جهانی استاندارد وقتی در سال ۲۰۱۶ تصمیم گرفت در حوزه فساد فعالیت خود را آغاز کند، کمیته فنی ۳۰۹ را راه‌اندازی کرد و آن را حکمرانی سازمانی نام نهاد. این سازمان از طریق کمیته حکمرانی سازمانی به استانداردهای مبارزه با فساد هم می‌پردازد و ما در دوره‌های گذشته این توفیق را داشتیم که به سازمان ملی استاندارد کمک کنیم که کمیته ایرانی ۳۰۹ را تشکیل دهیم. خوشبختانه موفق شدیم در ترجمه سه استاندارد ایزو ۳۷هزار و یک، ایزو ۳۷هزار و دو و ایزو ۳۷هزار کمک کنیم.
به گفته رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران، احتمالا در دوره چهار ساله پیش رو سه یا چهار استاندارد دیگر هم ترجمه و تدوین می‌شود و ممکن است استانداردهایی که در گذشته تدوین شده نیز بازنگری شود. او افزود: بنابراین حداقل از محل استاندارد چند سند مهم داریم. نگاه من این بود با مستقرکردن دبیرخانه کمیته ۳۰۹ به صورت رسمی در اتاق بازرگانی، این فرصت را خواهیم داشت که مجموعه فعالیت‌های متمرکز بر ادبیات موضوع را زیر عنوان کار ۱۰۰درصد ملی به عنوان کمیسیون ۳۰۹ پیش ببریم.
او افزود: البته حساسیت‌هایی در خصوص حکمرانی و تعریف آن وجود دارد که از معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق خواهش می‌کنیم استاندارد را در اختیار عموم قرار دهد. چون در این زمینه در سطح بین‌المللی استاندارد نوشته شده است که سبب می‌شود در مورد مفاهیم راحت‌تر صحبت کنیم. ما در سری ۹هزار توانستیم مفهوم کیفیت را به جامعه معرفی کنیم. پیشتر همیشه تولیدکننده کیفیت را تعیین می‌کرد؛ بعد فهمیدیم دنیای امروز با کیفیتی مساوی با رضایت مشتری صحبت می‌کند.
تفاوت حکمرانی و مدیریت مشخص شود
در ادامه رئیس انجمن مدیریت سبز ایران به عنوان یکی از تشکل‌های حاضر در این کمیسیون با نقد برنامه‌های کمیسیون گفت: در خصوص برنامه‌ها آنچه حائز اهمیت است، وجود روح سازمانی در طرح است و محتوای برنامه باید به نحوی باشد که روح آن حکمرانی سازمانی باشد. توصیفاتی مانند موثر یا شایسته که در کنار گزاره حکمرانی سازمانی (قرار می‌گیرد، باید با مرجع انگلیسی آن بالانس شود. برای مثال باید دید حکمرانی شایسته چیست و چه تفاوتی با حکمرانی موثر دارد.
محمد حسن امامی افزود: وقتی به عنوان متخصصان حکمرانی سازمانی، برنامه را مطالعه کنید، تمایزی بین حکمرانی و مدیریت و… وجود ندارد؛ بنابراین برای طرح دادن باید روح کار را درک کنیم و آن را به ماده و برنامه بدل کنیم. ما در دوره اخیر به خصوص از سال ۲۰۱۱ به بعد با دانش مدیریت به چالش خورده‌ایم. ما در دانش مدیریت مبتنی بر بازار، رقابت‌پذیری، رضایت مشتری و… را رها می‌کنیم. دلیل روی آوردن به حکمرانی سازمانی وجود مفاهیمی بود که در مدیریت به آن توجهی نمی‌شد. ما در تولید و فضای اقتصادی اقداماتی انجام دادیم و آن را با بدنه سازمان در میان نگذاشتیم و امروزه تغییرات اقلیمی را به عنوان مهم‌ترین مشکل بشر شاهد هستیم. بنابراین ادبیاتی به عنوان حکمرانی مطرح کردیم که بتواند شفافیت ایجاد کند.
او با بیان اینکه حکمرانی سازمانی به معنای عبور از مدیریت برای ایجاد شفافیت در هر نوع اقدام اقتصادی، کیفی، مالی و زیست محیطی است، افزود: وقتی روح حکمرانی در برنامه‌ها گنجانده شود، دیگر نمی‌توان آن را با مدیریت و… یکی خواند. تفاوت و تمایز کمیسیون حکمرانی سازمانی باید با دیگر کمیسیون‌ها مشخص شود. حکمرانی مبتنی بر شفافیت است که در مدیریت این را نداریم.
مصطفی رنجبر، کارشناس کمیسیون، نیز با تاکید بر اینکه ما باید تفاوت مدیریت و حکمرانی را مشخص کنیم، اظهار کرد: حکمرانی مصادیقی متفاوت از مدیریت دارد. یکی از ارکان حکمرانی ارکان اخلاقی است. ما وقتی مفهومی را از دنیا می‌گیریم و وارد کشور می‌کنیم باید حواسمان باشد که تغییری در آن ایجاد نشود. پیشنهاد من این است که در این مساله بازبینی داشته باشیم. استاندارد سری ۳۷۰۰۰ یک استاندارد تک نیست. باید در اهداف به سوت‌زنی، کلاهبرداری، تعارض منافع و… اشاره شود. در برنامه‌های ما باید همکاری با سازمان‌ها و نهادهای مرتبط نیز وجود داشته باشد.
باید بدانیم دنبال چه هستیم
محمدجواد حاجی‌حسینی نیز در این جلسه با بیان اینکه دلیل حضورش در کمیسیون حکمرانی سازمانی این است این کمیسیون باید موتور محرک و لوکوموتیو سایر کمیسیون‌ها شود و قاعده‌گذاری کند، افزود: ما باید اول تمام شرح وظایف کمیسیون‌ها را بخوانیم و با علم به آن شروع به قاعده‌گذاری کنیم تا بتوانیم به بهبود فضای کسب‌وکار کمک کنیم.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران افزود: نگاه ما باید این باشد با قواعدی که اکنون در دسترس داریم، چه می‌توان کرد. قطعاً دور این میز نمی‌توان معجزه کرد. ما در حکمرانی کشور گرفتار مشکل هستیم. اگرچه ادبیات حکمرانی از دهه ۱۹۷۰ به بعد شکل گرفته اما در ایران چند سالی است که با آن آشنا شده‌ایم و از همین رو نیاز است تا افراد آکادمیک را به میدان بیاوریم و یک کمیته فرعی ایجاد کنیم. ما نمی‌توانیم همه مشکلات را حل کنیم. باید در ابتدا اولویت‌ها را تعیین و بررسی کنیم. کار ما در اتاق بحث‌های اقتصادی است، گمرک، تامین اجتماعی، بیمه و… باید ببینیم دنبال چه می‌گردیم و بر همان اساس برنامه بنویسیم. اگر دلسوزانه بنشینیم، اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد. حکمرانی مفهومی عمومی و بسیط است. ما باید بدانیم دنبال چه هستیم و مطلع باشیم قرار نیست همه مسائل را حل کنیم.
